Actinische keratose: wat te doen bij zonneschade van de huid?

Het gevaar is het grootst voor mensen met een lichte huid, blauwe ogen, sproeten of rood haar, maar ook met een donkere huid is het belangrijk om te waken voor dit soort ernstige zonschade

Bruinen op zich, niet alleen verbranden, is al een vorm van schade door de zon.

Schade door de zon veroorzaakt een aantal veranderingen in de huid, waaronder een dunnere huid en rimpels, gebroken bloedvaten, verkleuring en dus actinische ofwel zonnekeratose. In dit artikel lees je wat actinische keratose precies is, hoe zonnekeratose te herkennen en wat je kunt doen om je huid en gezondheid te beschermen – ongeacht hoe laat je er uiteindelijk bij bent.

Actinische keratose is een pre-cancereuze, ruwe, schilferige huidlaesie veroorzaakt door jarenlange onbeschermde blootstelling aan de zon.Dit kan ook resulteren in donkere pigmentvlekken, bulten en kneuzingen op de huid, met dank aan een door de zon beschadigde huid. Actinische keratose komt bij veel ouderen voor die hun hele leven lang te veel onbeschermd in de zon hebben gezeten, maar het kan ook bij jongere generaties optreden. Met als oorzaak: overmatige, onbeschermde blootstelling aan UVA- en UVB-stralen.

Actinische keratose kun je herkennen aan ruwe, rode, droge plekjes op de huid waar je er over de jaren meer en meer van krijgt. Zonne-keratosen voelen ook ruw, droog, schilferig aan en zijn vaak rood van kleur. Ze komen vaak voor vanaf de leeftijd van ongeveer 40 jaar en nemen toe met de leeftijd. Zoals je zou verwachten, vormen deze actinische keratose-plekken zich meestal op het gezicht, de oren, de rug van de handen, de onderarmen, de hoofdhuid en de nek en worden ze –of dat is wel de bedoeling – routinematig verwijderd wanneer ze worden gevonden door dermatologen om progressie naar kanker te voorkomen. De laesies zijn in feite indicaties van zonschade en kunnen dienen als een vroegtijdig waarschuwingssysteem voor mensen die het risico lopen kanker te krijgen ergens op een aan de zon blootgestelde huid. Aanvankelijk lijken zogenaamde zonne-keratosen te komen en gaan; ze worden echter op den duur meestal permanent.

Veel mensen boven de vijftig hebben over de jaren actinische keratose ontwikkelt. Actinische keratose is toen begonnen bij ongezonde zongewoonten, mede omdat er destijds nog weinig bekend was over de risico’s van zonschade afgezien van het voorkomen van een verbrande huid. Zwemmen, wandelen, fietsen en sporten in minimale kleding en amper zonbescherming waardoor de huid gemakkelijk kon worden getroffen door UVA- en UVB-stralen. Dat is de voornaamste oorzaak van actinische keratose. Goede bescherming tegen de zon, met minimaal een factor 30 die om de twee uur wordt bijgesmeerd en UV-werende kleding, is de beste manier om actinische keratose te voorkomen. Natuurlijk zijn het gebruik van babyolie en zonnebanken, waardoor de gezonde huidbarrière wordt beschadigd, geen goed idee als je actinische keratose wil vermijden. Gelukkig is het tegenwoordig wel zo dat meer mensen kennis hebben over zonschade en daar actief mee bezig zijn. Belangrijk, want hierdoor worden ook meer gevallen van huidkanker door de zon zoveel mogelijk voorkomen.

Naast lelijke plekken op de huid komt actinische keratose met een groot risico op huidkanker. Diagnose van actinische keratose vergroot de kans op een huidkanker genaamd plaveiselcelcarcinoom met maar liefst zeven keer. Het kankerrisico is acht keer hoger bij patiënten ouder dan 50 jaar bij wie een of meer actinische keratose was verwijderd, en hoe meer zonne-laesies deze patiënten hadden hoe groter de kans dat ze later huidkanker zouden ontwikkelen. Bovendien, hoe ouder de patiënt hoe eerder kanker werd gediagnosticeerd nadat actinische keratose was gevonden en vermoedelijk werd behandeld.

Andere cosmetische huidveranderingen waaronder en kleine gebroken bloedvaten. Dit is een gevolg van veroudering, maar deze tekenen van huidveroudering treden eerder op bij een veelvuldig aan de zon blootgestelde huid. UV-licht beschadigt de elastinevezels in de huid, waardoor deze uitrekt, verslapt en kreukt. Het beschadigt ook oppervlakkige bloedvaten, waardoor ze kwetsbaarder worden en gemakkelijk worden gekneusd.

De onaangename plekken door actinische keratose kunnen met behulp van cosmetische behandelingen en plastische chirurgie worden bestreden. Behandeling voor zonne-keratosen omvat vloeibare stikstof (bevriezing), voorgeschreven crèmes en andere innovatieve behandelingen bij de dermatoloog. Maar de ernstige schade die door UV-straling wordt aangericht – aan het DNA van huidcellen – is helaas permanent en onomkeerbaar en kan leiden tot kankerverwekkende mutaties. Kortom, deze DNA-schade is blijvend. Daarom is het vooral belangrijk om actinische keratose te voorkomen.

Het voorkomen van nieuwe zonnekeratosen is cruciaal. Dit voorkom je met behulp van goede zonbescherming en minimale blootstelling (niet tussen tien uur ’s ochtends en vier uur ’s middags). Zeker wanneer je al zonschade en actinische keratose hebt opgelopen, wil je niet met minder dan een SPF50 breedspectrum zonnebrandcrème smeren, zoals Vichy Capital Soleil UV-Age Daily met SPF50+. Vergeet ook niet UV-werende kleding met lange mouwen (bijvoorbeeld op het water waarbij de zon ook nog eens op het water wordt teruggekaatst), een bril met UV-glazen en grote, beschermende hoed. Het is vooral ook heel belangrijk om jonge kinderen goed te beschermen tegen de zon omdat sommige deskundigen schatten dat tot 80 procent van iemands levenslange blootstelling aan de zon wordt verworven vóór de leeftijd van 18 jaar. Hiernaast zijn sommige huidverzorgingsingrediënten nuttig bij het verminderen van zonnekeratosen, namelijk retinol, azelaïnezuur en niacinamide ofwel vitamine B3.